Powered By Blogger

Friday, March 5, 2010

खै कहाँ छ सरकार ?

चौतारी 
खै कहाँ छ सरकार -
२ भोजेन्द्र बस्नेत


सल्लेरीबाट हिड्ने बेलामा कुरा धेरै सुनियो गुदेल, छेस्काम र बुङ्ग निकै विकट छ र त्यहाँको जीवन कष्टपर्ुण्ा छ । त्यहाँ त मान्छे नेपाली राम्रोसँग बुझदैनन् र बोल्दैनन् पनि । झोलामा खाजा र बोतलमा पानी बोकेर हिड्नु पर्छ । यति कुरा सुन्दासुन्दै पनि त्यहाँसम्म जानको लागी आँट गरियो ।  यात्रा कम चुनौतीपर्ुण्ा थिएन, काठमाण्डौ जस्तो सुबिधा सम्पन्न ठाउँमा हर्ुर्केका मान्छे हिड्नका लागि  कठिन त हुने नै भया । नयाँ ठाउँ, नयाँ बाटो, नयाँँ संस्कृती, नयाँ परिवेश तै पनि आँट नै सबैभन्दा ठुलो कुरा हो भनेर हामी त्यस तर्फलाग्यौं ।
देउसाको बुढिडाँडाबाट कहाली लाग्दो ओह्रालो, दुधकोशी तरेर फेरी पावैको उकालो अनी सोताङ्ग बजार पार गरे पछि शुरु भयो अर्को सन्सारको यात्रा । बुङ्ग पुग्नै लाग्दा भेटिएकी किरात समुदायकी एक बृद्धा जसलाई बाटो सोध्यौँ तर वहाँले नेपाली नै बुझनु भएन, एकछिन हाम्रो अनुहारमा हर्ेर्नुभयो, अनी आफ्नै भाषामा खै के के भन्दै लाग्नुभयो आफ्नै गन्तव्यतर्फ। शंका लाग्यो हामी नेपालमा नै छौं त - तर बिश्वास आफैलाई गर्नु थियो हामी नेपाल पार गरेर अन्त कतै गएका थिएनौं । बेलाबेलामा टेलिभिजनमा देखिएका अभावका दृष्य आज प्रत्यक्ष देख्दा कता कता मन भित्र सरकार प्रति बितृष्णा जाग्यो, भाषण गर्न निकै खप्पीस हाम्रा नेताको अनुहार सम्झ्यौं, अनी डलरको खेती गर्नेहरुको पनि सम्झना आयो । यिनै सम्झनाका बीचमा घुम्यौ हामी तीन गाविस ।
त्यहाासम्म पुग्दा पहिलो भोगाई हाम्रो मुल्यमा भयो हामीले १२ रुपैयाँ प्रतिकेजीका दरले किन्ने गरेेको नुन त्यहाँ ६ गुना बढि ७० रुपैयाँ प्रतिकेजी भन्दा माथी रहेछ । प्रतिब्यक्ति आय झनै कम छ । भनेको समयमा पैसा तिर्दा पनि सामान पाईदैन । एउटा घरमा ८/९ जना बच्चाहरु छन् । कसैले मेरा ४/५ जना मात्र छोराछोरी छन् भन्यो भने कति थोरै भन्नुपर्ने अबस्था रहेछ । २४/२५ बर्षो जोडीका ५ जनासम्म छोराछोरी छन् । बिबाहपर्ुव गर्भवती हुने पनि भेटियो । ६/७ कक्षामा पढ्दै गरेका किशोरीहरु गर्भवती हुँदा रहेछन्, त्यो पनि बिबाह भएको छैन । त्यसपछि बिबाह हुन्छ र कक्षा छाड्दै जाँदा ६ कक्षा तिर ६० जना बिद्यार्थी भएको बिद्यालयमा कक्षा ९ तिर पुग्दा १५/२० जनामा झर्दो रहेछ । कुनै बिद्यालयले कम उमेरमा बिबाह नहोस् भनेर बिबाह गर्ने बिद्यार्थीहरुलाई जरिवानाको व्यवस्था पनि गरेको रहेछ तै पनि समस्या उस्तै छ । सँस्कृती अनुसार नै यौनमा केही लचकता भएको कारण यस्तो समस्या आएको हो भनिएपनि यसका पछाडी सचेतनाको अभाव मुख्य भएको पाईन्छ । त्यताका पुरुषहरु न त परिवार नियोजनको स्थायी उपाय अपनाउँछन् न त अस्थायी साधनको प्रयोग सम्बन्धी ज्ञान छ, महिलाहरुले केही मात्रामा अस्थायी साधनको प्रयोग गर्ने गरेको पाइए पनि त्यो पर्याप्त होइन । छोराछोरर्ीर् इश्वरका बरदान हुन् भन्ने पर्ुखाको उखान अझै पनि र्सार्थक रहेछ ती ठाउँहरुमा । उनीहरु सँधैजसो कामको पछाडी लागिरहन्छन् । बिहान उज्यालो भएपछि शुरु भएको उनिहरुको कामको चटारो झमक्कै अध्यारो नहुन्जेल चलिरहन्छ । भोली बिहान सबेरै उठेर जानुपर्ने कामको चिन्ता राती न्रि्रामै पर्छ । भोली बिहानै उठेर काममा जानु छ त्यो भन्दा बढि उनिहरुलाई केही थाहा छैन ।
सरकारी कर्मचारीहरु प्रति उनीहरुमा चर्को बितृष्णा छ । सरकारी कर्मचारी त भत्ता पचाउन मात्र आएका हुन् भनेको सुन्दा हामीलाई खल्लो लाग्यो तर पछि उनिहरुका कुरा सुन्दै जाँदा कुरा ठिकै जस्तो पनि लाग्यो । जागिरे अहेब एक बर्षा करिव ३ महिना पनि स्वास्थ्य संस्थामा बस्दा रहेनछन्, पढाउने शिक्षकहरुले जति विद्यालयलाई वास्ता गर्नुपर्ने हो त्यो भएको छैन । गाविस सचिव १ पटक पुगेर ३ दिनमा फर्केपछि अरु ६ महिना हराउँदा रहेछन् । सरकारी कर्मचारी निकै शान देखाउँदै उनिहरुलाई हप्काउँछन् रे, व्यवहार पटक्कै राम्रो हुँदैन भनेकेा सुन्दा अचम्म लाग्यो । उनिहरुले देखेका राम्रा कुरा भनेका २ वटा रहेछन् एउटा केयर नेपाल र अर्को सोलु एफएम । केएर नेपालले त्यहाँ निकै कुरा बुझायो रे अनी बिकासका निकै राम्रा काम गर्‍यो रे ।सोलु एफएमले पनि गाउँलेलाई धेरै कुरा सिकाएको छ रे । जिल्लाका खबर पनि ३ महिना पछि थाहा हुन्थ्यो तर अहिले आहा सोलु एफएम भन्छन् उनीहरु । काम गर्दा पनि बारीको कान्लामा रेडियो राखेर सोलु एफएम बजाउँदा रहेछन् अनी  घाँसको भारी माथी पनि बज्दो रहेछ त्यही एफएम । रेडियोमा नेताहरु निकै मिठा कुरा सुनेका रहेछन् उनीहरुले । सरकारसँग के माग्नुहुन्छ  भन्दा आफै कहिल्यै नअघाउने सरकारले के पो दिन्छ र - माथी मन्त्रिहरुले खान्छन् अनी फेदमा बचेको पनि जिल्लाका कर्मचारीले सिध्याउछन्, गाउँका नेताको भागमा अलीअली चटनी आउला तर हामीलाई केही हुने वाला छैन ।
साँच्चै त्यहाँ सरकारको कुनै उपस्थिती नै नभएको जस्तो लाग्यो । स्वास्थ्य संस्थाको भवन छ तर महिनाको कुरा नगरौं बर्षभरीमा कतिदिन खुल्छ भनेर गन्नर्ुपर्छ । बिद्यालय छ तर राम्रा शिक्षक एकदमै कम छन्, त्यो भन्दा बाहेक अरु के छ र - गाविसमा बर्षा २० लाख पैसा आउँछ तर खै कसरी सकिन्छ उनीहरु भन्छन् । सरकारले सामाजिक सुरक्षा भत्ता दिन्छ तर बर्षा ९ महिनाको भन्दा बढि पाउँदैनन् रे त्यो पनि कसैले जम्मा गरी एक बर्षा ३ हजार ३ सय, कसैले ४ हजार २ सय अनी कसैले ४ हजार ६ सय पाएको बताए । सरकारले त प्रतिमहिना ५ सयका दरले भत्ता दिन्छ र त्यसमा कुनै कर लाग्दैन भन्ने सुनेका उनीहरु त्यती पैसा नपाएकोमा जिल्ला छन् । किन यति मात्र पैसा भनेर सोध्दा सचिवको गाली बाहेक अरु पाएनछन् उनीहरुले
ती गाविसहरुमा सरकारको उपस्थिति नै नभएका कारण खै सरकार भन्ने प्रश्न हाम्रो मनमा अहिले पनि छ । केही योजनाहरु त्यहाँ पठाइएका छन् तर त्यसको अनुगमन भएको छैन । सरकारी कर्मचारीहरु त्यहाँको लागी खर्टाईन्छ तर कहाँ हुन्छन् पत्तो छैन । अनुगमन भईहालेमा तिनै ठग प्रबृतिको प्रभाव पर्छ, राजनीतिको प्रभाव पनि त्यत्ति परेको पाईदैन । त्यहाँ समस्या नै समस्याको ओइरो छ । समस्याको गन्ती गरेर साध्य छैन । यसरी बेवास्ताको चेपुवामा परेको र त्यहाँको नाम बेचेर कोही मोटाउने राम्रो थलो बनेकेा बुङ्ग, छेस्काम र गुदेलको यात्राले हामीलाई एउटा कष्टपर्ुण्ा जिवनको पाठ सिकाएको छ । जबसम्म यो ठाउँको बारेमा सरकारको ध्यान जाँदैन त्यसबेलासम्म नयाँ नेपालका कुरा कुरामै मात्र सिमित हुने पक्का छ ।
-राष्ट्रिय विकास स्वयंसेवकद्वय ललितपुरका अमित बिक्रम सिजापती र काठमाण्डौका दिलिपबर सिंह थापासँगको कुराकानीका आधारमा तयार गरिएको)

प्रधानाध्यापकहरुको लाजमर्दो काम जसलाई पनि गरिदिए सिफारिस

प्रधानाध्यापकहरुको लाजमर्दो काम
जसलाई पनि गरिदिए सिफारिस
-    भोजेन्द्र बस्नेत

ब्लकमा अलि ठुलो बनाएर
·    २०६४ सालमा नागरिकता बनाएको व्यक्तीलाई २०६२ सालमा शिक्षक पदमा नियुक्ती दिईएको प्रमाण
·    २०६३ सालमा एसएलसी उत्तिर्ण्र्ााएकाहरुले २०६२ सालमा नै नियुक्ती पाए
·    प्रावि र निमाविको त कुरौ छाडौं मावि तहका प्रधानाध्यापकहरुवाट लाजमर्दो काम


शिक्षक हुनुको सामान्यर् इज्जत पनि बेचिदिए - हुत्तराज



बिद्यालय जहाँबाट असल कुरा सिकिन्छ, सबै खराब प्रबृत्तिलाई हटाएर असल चरित्र निर्माण गर्ने ठाउँ अनी शिक्षक जसले असल आचरण सिकाउँछ, उसका हरेक व्यवहारमा असल कुरा झल्कनु पर्छ र उसको व्यवहारबाट समाजले असल व्यवहार सिक्नु पर्छ । हामीले बुझेको कुरा यहि हो र अहिलेसम्म हामीले शिक्षकलाई सम्मान गर्ने गरेेको आधार पनि यहि हो । तर शिक्षा सेवा आयोगले लिन लागेको अध्यापन अनुमती पत्रको परिक्षाका धेरै शिक्षक र विद्यालयहरुले आफ्नो असली रुप देखाइदिएकाछन् यतिखेर । तालिम अप्राप्त र शिक्षा बिषय नपढेका तर २०६३ साल मंसिर ५ गतेभन्दा अघि शिक्षक पदमा नियुक्ती भई हालसम्म अबिछिन्न सेवा गरेकाहरुले अध्यापन अनुमती पत्रको परिक्षा दिन पाउने व्यवस्थालाई आधार बनाएर धेरै बिद्यालय तथा सम्बन्धित प्रधानाध्यापकहरुले आफ्नो असली रुप देखाएका हुन् । उनिहरु मध्ये कतिले बिद्यालयमा पढाउँदै नपढाएकाहरुलाई सिफारिस गरेकाछन् भने कतिले बिद्यालयमा पढाउन थालेको मिति भन्दा निक्कै अघिको मिति राखेर सिफारिस गरिदिएका छन् । यसबाट सोलुखुम्बुका बिभिन्न बिद्यालयका प्रधानाध्यापकहरुले गर्ने गलत कामको यथार्थता पनि बाहिर आएको छ । जनजागृती उच्च माबी सल्लेरीका प्रधानाध्यापक प्रेमकुमार र्राई यस कामबाट सम्बन्धित प्रधानाध्यापकहरुको कार्यशैली र फटाहा प्रबृत्तिको आँकलन भएको र सम्मानित शिक्षा क्षेत्रकै अपमान भएको बताउनुहुन्छ । 
    शिक्षा ऐनमा तालिम प्राप्त व्यक्ति मात्र अध्यापन अनुमती पत्रको परिक्षामा सामेल हुन पाउने व्यवस्था छ । तर बिद्यालयमा पर्ढाईरहेका कतिपय शिक्षकहरुको बिरोधका कारण शिक्षा सेवा आयोगले आफुले २०६५/६६ मा निकालेको बिज्ञापनको एक पटकका सबै कार्यक्रम स्थगित गरेर २०६३ साल मंसिर ५ गते भन्दा अघि नियुक्ती भई नियमित पर्ढाईरहेका शिक्षकहरु सो परिक्षामा सामेल हुन पाउने व्यवस्था गरेेको हो । औला दिदा पुरै हात निल्न खोज्ने नेपाली उखानले यो व्यवस्थामा पनि निक्कै मजाले ठाउँ पाएको छ । देशभर यतिधेरै नक्कली सिफारिसहरु पेश गरिए की जसको छानबिनको लागी शिक्षक सेवा आयोगले बाध्य भएर २०६६ साल माघ ९ र १० गते लिन लागेकेा परिक्षा फागुण २२ र २३ गतेका लागी सार्नु पर्‍यो । यो मामलामा भएको अनियमितताबाट शिक्षकहरुले यतिसम्म अनियमित काम गर्दा रहेछन् र नियम कानुनको बारेमा सामान्य बुझाई पनि नभएका रहेछन् भनेर प्रमाणित भएको छ । शिक्षा क्षेत्रको यो चरम ठगी अनी बेइज्जतीपर्ुण्ा काम जिल्लाका प्राथमिक र निम्नमाध्यमिक बिद्यालयले मात्र हैन कतिपय माध्यमिक बिद्यालयले पनि गरेका छन् । जिल्लाका टाक्सिन्दु माबी टाक्सिन्दु, बालेश्वर माबी केरुङ, देउसा माबी देउसा, जनप्रिय माबी टाप्टिङ, बुद्ध माबी गोली, सगरमाथा माबी बुङ लगायतका विद्यालयहरु यसका उदाहरणहरु हुन् ।
ठगी गर्नेहरुले नियम कानुनलाई ध्यान दिएर ठगी गर्छन् । नक्कली कागजात नै बनाएर भएपनि कानुनलाई आधार मानेर मात्र ठगी गरेका प्रशस्तै उदाहरणहरु त बिभिन्न ठाउँमा देखिएको र सुनिएको हो । तर यसपटक बिभिन्न बिद्यालयहरुले अबिछिन्न सेवाको सिफारिस गर्दा सामान्य कानुनी प्रक्रियालाई पनि कुल्चिएका छन् । जिल्लाका कतिपय प्रधानाध्यापकहरुलाई शिक्षक नियुक्तीका लागी के कस्ता कागजात चाहिन्छ भन्ने पनि जानकारी हुँदो रहेनछ भन्ने यस पटक थाहा भएको छ । पेश गरिएका कागजात छानबिनका लागी गठित छानविन समितीका अनुसार २०६४ सालमा नागरिकता बनाएको व्यक्तीलाई २०६२ सालमा शिक्षक पदमा नियुक्ती दिईएको सिफारिस गरिएको छ भने २०६३ सालमा एसएलसी उत्तिर्ण्र्ााएकाहरुले २०६२ सालमा नै नियुक्ती पाएका कागजातहरु पेस गरेकाछन् ।  अनी नक्कली कामको सिमा यति धेरै मिचिएको छ की एकै दिन एउटै कलमको प्रयोग अनी एउटै व्यक्तीको अक्षरबाट नियुक्ती पत्र र सिफारिस लेखिएको छ । तर जसमा हस्ताक्षर भने फरक व्यक्तीको भएको नक्कल गरिएको छ । अनी तलवी भरपाई एकैपटक बनाएर एकै बर्साईमा हस्ताक्षर गरेको पनि छानबिनका क्रममा खुल्न आएको छ । यसरी हर्ेदा हामीले समाजका अगुवाको रुपमा हर्ेर्दै आएका शिक्षक त्यसमा पनि बिद्यालयको सम्पर्ुण्ा कार्यभार सम्हालेर बसेका प्रधानाध्यापकहरु कानुनी प्रक्रियाका बारेमा कतिसम्म जानकार रहेछन् भन्ने थाहा भएको छ । शिक्षक समाजको अगुवा त हो नै साथमा कलिलो मस्तिष्क भएका बालबालिकालाई सहि ज्ञान दिएर असल व्यक्ती बनाउने शसक्त माध्यम पनि हो । उसले राष्ट्रको बारेमा सामान्य जानकारी लिईरहनु पर्छ भने सामान्य नियम कानुनको बारेमा पनि ख्याल राख्नर्ुपर्छ । गाउँमा हुने स-साना विवादलाई कानुनी बाटो देखाएर सुल्झाउन प्रयास गर्नुपर्ने शिक्षक आफैले यस्तो गल्ती गर्दा र सामान्य कानुनी प्रक्रियालाई चुनौती दिदा त्यस पछिको प्रतिफल कस्तो होला - यो गम्भीर प्रश्न बनेको छ ।
    अध्यापन अनुमती पत्रको लागि अबिछिन्न सेवाको सिफारिस गर्ने क्रममा जिल्लाका कतिपय प्रधानाध्यापकहरुले शिक्षक हुनुको सामान्यर् इज्जत पनि बेचिदिएको नेपाल शिक्षक युनियनका अध्यक्ष हुत्तराज बस्नेतको भनाई छ ।  युनियनले शिक्षकको हक हितका लागी काम गर्छ तर यस्तो हदभन्दा माथीको बेइज्जपर्ुण्ा गल्ती गर्ने शिक्षकको हित भनेर कसरी काम गर्नु वहाँको प्रश्न छ । शिक्षकले सामान्य कानुनी प्रक्रिया पनि बुझदा रहेनछन् भन्ने कुरा यो घटनाबाट स्पष्ट भएको र समाजका प्रतिष्ठित व्यक्तीका रुपमा चिनिने शिक्षकले सामान्यजसो कानुनी प्रक्रियाको सँधै ख्याल गर्नुपर्ने हुन्छ । यो मुद्धामा जिल्ला शिक्षा कार्यालयको पनि ठुलो गल्ती रहेेको अध्यक्ष बस्नेतले आरोप लगाउनुभयो । आफ्नो जिल्लामा कति शिक्षक कुन अबस्थामा कहिलेदेखी काम गर्दै छन् भन्ने तथ्याङक कार्यालयसँग नहुनुले पनि यो समस्या आएको वहाँको भनाई छ । यदि कार्यालयसँग सहि तथ्याङक भएको भए यति ठुलो समस्या आउने थिएन । यता सोलुखुम्बुका जिल्ला शिक्षा अधिकारी युवराज पौडेल शिक्षक अनी त्यसमा पनि प्रधानाध्यापकले आफ्नो पदीय हैसिएत बिर्सिएको कारण यो सबै भएका बताउनु हुन्छ । समाजका अग्रणी व्यक्ति जसले समाजमा सुशासन कायम गर्नको लागी अहम् भुमिका खेल्नुपर्ने हो तर त्यहि सम्मानीत ठाउँ र व्यक्तीबाट यस्तो काम हुँदा समग्रमा राम्रो सन्देश नजाने वहाँको भनाई छ ।
    यसरी हामीले समाजका अगुवा अनी समाजका जान्नेबुझने व्यक्तीका रुपमा बुझदै आएका बिभिन्न बिद्यालयका प्रधानाध्यापकहरुले आफ्नो असली रुप देखाईदिएका छन् । व्यक्तिगत फाईदाका लागी भएका ऐन कानुनलाई समाजका जान्ने बुझने भनिने व्यक्तीबाट नै लात मारिदो रहेछ भन्ने पनि यो घटनाबाट थाहा पाउन सकिन्छ । एकले बिराएर धेरैलाई पिरोलेझै सोलुखुम्बुका केही प्रधानाध्यापकहरुको गल्तीबाट सबैजसो प्रधानाध्यापकको कार्यशैली माथी प्रश्न उठेकेा छ । अनी यस्ता व्यक्तीबाट उत्पादित जनशक्ति कस्तो होला भन्ने बहस शुरु भएको छ । जानेर नजानेर अनि चाहेर नचाहेर, दबाब आए पनि आए पनि यस प्रकारको गलत सिफासिर नगरेका विद्यालयका प्रधानाध्यापकहरुवाट जथाभावी सिफारिस गरेर नालायक बनेका प्रधानाध्यापकहरुले सिक्नु पर्छ । झट्ट सुन्दा समस्या सामान्य भएपनि यसले व्यापक अर्थ बोकेको छ । यसबाट जिल्ला शिक्षा कार्यालयको कमजोरी पनि स्पष्ट बनाएको छ । त्यसैले यो गलत कामका दोषीहरुलाई चाँडोभन्दा चाडो कानुनी कारबाही गरी जान्नेबुझनेबाट हुने ठगीलाई कम गर्न सम्बन्धित कार्यालयबाट उचित पहल गर्नुपर्ने टड्कारो आवश्यक्ता हो ।

Thursday, February 25, 2010

कतारमा ज्ञानबहादुरको मृत्यु

कतारमा ज्ञानबहादुरको मृत्यु


आत्महत्या वा हत्या --

· मेरो छोराको मृत्यु हैन हत्या हो -

· सुन्दर सपना बोकेर कतार हानिएका ज्ञाानबहादुरको गोजीमा भेटियो नेपाली ४५ रुपैया

· श्राीमान्ले बोलाएर काठमाण्डौ पुगेका श्राीमति कुमारीले श्राीमान्लाई त भेटे तर काठको बाकस भित्र

२- मनोजकुमार श्रेष्ठ

सोलु समाचार साप्ताहिक

.... केही धनको पोको बोकी,

फर्कियो र्साईलो काठको बाकसमा,

निदायो र्साईलो सदाको लागि,

फसेर झुठो आशमा .....





सुनको बाला लाउने धोको,

फकाउनु छ ऋणको पोको

जाउ र्साईला धन कमाउन,

कति बाँच्नु गरिबीमा .......

गायक अविनाश घिसिङको एल्बम जिरो पोइन्टमा समेटिएको यो गीत यतिखेर थुप्रै नेपालीलाई जस्तै गरी सल्लेरी ५ रोसी, सोलुखुम्बुकी कुमारी बस्नेतका लागि पनि र्सार्थक भएको छ । धन कमाउन ३ बर्षअघि कतार पुगेका २६ बषर्ीया कुमारीकी श्रीमान् २६ बर्षै श्रीमान् ज्ञानबहादुर बस्नेत काठको बाकसमा फिर्ता भए । कामको सिलसिलामा २०६३ साउन १ गते कतार पुगेका ज्ञानबहादुरलाई २०६६ माघ २० गते झुण्डिएको अवस्थामा फेला पारिएको थियो । ज्ञानबहादुरको लास २०६६ माघ २४ गते काठमाण्डौ आइपुग्यो र अन्तिम संस्कार पशुपती आर्यघाटमा सोही दिन गरियो ।

माघ १९ गते विहान फोनमा कुरा गरेका ज्ञानबहादुरका दिदी पेशाको कानमा अझै पनि ज्ञानबहादुरको आवाज गुन्जिरहेको छ । सो दिन विहान फोनमा ज्ञानबहादुर भन्दै थिए "मलाई मालिकले अझै पनि टिकट दिएको छैन, म आज दिउँसो टिकट लिन जान्छु मालिकले नदिए पनि आफ्नै पैसाले भए पनि टिकट लिएर म र्फकन्छु ।" काठमाण्डौमा केही दिन बस्ने बताएका ज्ञानबहादुरले घरपरिवारलाई फागुण महिनाको शुरुमा घरैमा भेट्ने बताएका थिए ।

श्रीमान् कै आग्रहमा श्रीमति कुमारी माघको २१ गते काठमाण्डौ पुगेका थिए । काठमाण्डौमा केही दिन घुमेरसँगै घर र्फकने योजना बनाएका कुमारीले श्रीमान्लाई काठमाण्डौ एयरपोर्टमा स्वागत त गरे तर बाकस भित्र मृत अवस्थामा । घरपरिवारलाई असाध्यै माया गर्ने ज्ञानबहादुरले झुण्डिएर आत्महत्या गरे भनेर त भनियो तर घरपरिवार यो कुरा स्वीकार्न तयार छैनन् । "यो आत्महत्या हैन, हत्या हो" दिदी पेशाले भने । "१९ माघको विहान मैले उसँग कुरा गरे, २२ माघमा नेपाल र्फकने कुरा उसले त्यतीखेर पक्का गरेको थियो तर २१ माघमा फोन गर्दा फोन उठेन । मैले ३ पटक फोन गरे, चौथो पटकमा त उता मोबाइल नै स्वीच अफ भयो, सपना पनि नराम्रो देखेका कारण मलाई त्यतीखेर केही नराम्रो भए जस्तो लाग्योे, अनि सोधखोज गरे, आखिर ......" तप् तप् आँसु झार्दै पेशाले भने ।

श्रीमान्सँगको यो वियोगले कुमारी अझै पनि होस्मा छैनन् । रुँदा रुँदा आँसु रित्याएकी कुमारीको मनमा पीडाको पहाड छ अनि भबिष्यको चिन्ता पनि । पल पलमा उनी यतिखेर मर्ुर्छित भईरहेकिछन् । आमा तुलसी पटक पटक छाती पिट्दै रोइ रहनु भएको छ । सल्लेरी पारी रोसीको एउटा सामान्य परिवारको सारा सन्सार यतिखेर भताभुंग भएको छ ।



ज्ञानबहादुर बस्नेत ..................





ज्ञानबहादुर बस्नेत, सोलुखुम्बुको सदरमुकाम सल्लेरीको रोसीमा २६ बर्षअघि जन्मेका हुन् । कमजोर आर्थिक अवस्था भएको परिवारमा जन्मेका ज्ञानबहादुर पढाइमा अत्यन्त मेहनती थिए । ज्ञानबहादुरले सल्लेरीकै जनजागृति उच्च माविवाट एसएलसी पास गरेका थिए । सोलुखुम्बु बहुमुखी क्याम्पसवाट उच्च शिक्षा हासिल गरेका ज्ञानबहादुर बेरोजगारीकै कारण कतार २०६३ साल साउनमा कतार हानिएका थिए । घरको दुख मुटुभरि बोकेर सुन्दर सपना साँचेर पैसा कमाउनकै लागि उनी आफैलाई भन्दा बढी माया गर्ने श्रीमति कुमारी र मुटुको टुक्रा बिक्रमबाबुलाई छाडेर कतार हानिएका थिए । नेपाली भएकोमा गौरब गर्ने ज्ञानबहादुर कहिल्यै ढाका टोपी छाड्दैन थिए ।

ज्ञानबहादुरको मृत्यु - हत्या वा आत्महत्या

मृत्यु सबैको निश्चित् छ । तर सबै जना सामान्य मृत्यु चाहन्छन् । तर ज्ञानबहादुरको मृत्यु त्यस्तो हुन सकेन । ज्ञानबहादुरले आत्महत्या नै गरेको हो भनेर कतारका कम्पनी तथा प्रहरीले प्रमाणित गरे पनि यो आत्महत्या हुनै नसक्ने परिवारको ठहर छ । "तिमी काठमाण्डौ आउ, अनिसँगै घुमौला र घर फर्कौला भनेर श्रीमतिलाई काठमाण्डौ झिकाएका एउटा श्रीमान् जसलाई श्रीमति काठमाण्डौ पुगेको पनि थाहा भइसकेको छ, उसले कसरी आत्महत्या गर्न सक्छ" दिदी पेशाको प्रश्न छ । "फोनमा सधैं ४ बर्षो छोरा बिक्रमको कुरा गर्ने एउटा बाबुले कतारमा ३ बर्षदुखले बिताइसके पछि घर र्फकने अघिल्लो दिन कसरी आत्महत्या गर्न सक्छ - " आमा तुलसीको प्रश्न छ ।

कुमारीलाई पनि आफ्नो श्रीमान्ले आत्महत्या गरे भन्ने कुरामा पटक्कै विश्वास छैन । केही महिना अघि श्रीमान् ज्ञानबहादुरले फोनमा भनेको कुराले कुमारीको मुटु यतिखेर पनि छिया छिया भइरहेको छ । ज्ञानबहादुर केही महिना अघि बिरामी भए, अनि केही दिन पछि काममा फर्किए । उनले राम्ररी काम गर्न नसके पछि मालिकलाई आफू घरजाने बताएका थिए रे । तर त्यती खेर कम्पनीका मालिकले गरेको व्यवहार फोनमा श्रीमतिलाई सुनाउँदै ज्ञानबहादुर बेस्सरी रोएका थिए रे । "मैले मालिकलाई घर जानका लागि विदा माग्दा उनले थपक्क काम गर, तँ मरिस् भने प्याक गरेर घर पठाइदिन्छु भनेर पो मलाई जवाफ दिए । " भन्दै वहा बेस्सरी रुनु भएको थियो कुमारी भन्छिन् ।

हत्या की आत्महत्या यहि टुंगिदैन । "मैले तीन पटक लगातार फोन गर्दा उठेन अनि चौथो पटकमा मोबाइल नै स्वीच अफ गरियो, कसले किन यस्तो गरे त -" दिदी पेशाको प्रश्न हो । यति मात्रै हैन, कतार गए पछि पटक पटक गरेर ज्ञानबहादुरले ६ महिनामा आफू जाँदा लागेको ऋण तिर्न १ लाख ६९ हजार रुपैया घर पठाए । कतार पुगेको ६ महिना पछि ज्ञानबहादुरले कुनै पनि रकम घर पठाएनन् । आफू आउँदासँगै सबै पैसा लिएर आउने ज्ञानबहादुरले बताएको पारिवारिक श्रोतको भनाई छ । तर झुण्डिएको भनिएको ज्ञानबहादुरको शरीरमा नेपाली रुपैया ४५ मात्र भेटियो । "उनले ३० महिनामा कमाएको पैसा कहाँ गयो त -" दिदी पेशा प्रश्न गर्छिन् । भाईको हत्या पैसाको लागि कसैले गरेको उनको ठहर छ । उनको भनाईमा ज्ञानबहादुरसँगै कोठामा बस्ने ६ जनाको कुरा पनि फरक फरक छ । "कसैले बिरामी थियो भनेकाछन्, कसैले उनलाई ब्लड क्यान्सर भएको थियो त्यसैले आत्महत्या गरेको होला भनेकाछन् अनि कसैले ज्ञानबहादुर सधैं घर परिवारको मात्रै कुरा गरिरहन्थे, सधै उनी चिन्तित भइरहन्थे भनेकाछन् ।" यस्तो अवस्थामा भाईले आत्महत्या नै गर्यो भनेर हामी कसरी विश्वास गरौं त - दिदी पेशाको भनाई छ । त्यहाँ रहेका अरु नेपालीलाई ज्ञानबहादुरको लास समेत हर्ेन नदिइएको उनको दाबी छ । छोराको लागि खेलौना, ब्ल्याङकेटका साथमा दर्ुइ ब्रिफ्केस सामान किनिसकेका ज्ञानबहादुरको मृत्यु आत्महत्या नभएर हत्या भएको परिवारको दाबी छ ।

अधुरो सपना

ज्ञानबहादुरका ४ बर्षा कलिला छोरा बिक्रमबाबु अझै पनि बुबाले धेरै खेलौना ल्याइदिने आशामा हरेक दिन फाप्लु बिमानस्थलमा आउने जहाज तिर नजर डुलाइ रहेकाछन् । बुबाको मृत्यु ती ४ बर्षो कलिला बालकलाई के थाहा - उनी अझै भन्दैछन्, बुबा थुप्रै खेलौना लिएर आउनु हुन्छ, अनि ममी, बाबा र मसँगै आँगनमा खेल्छौं । अब उनको यो सपना कहिल्यै पुरा हुनेछैन । यति मात्रै हैन ३ बर्षेखि ज्ञानबहादुरको फोटोमा टिका लगाएर दशै मनाएका र यस पटक ज्ञानबहादुरकै निधारमा टिका लगाएर दशै मनाउने ज्ञानबहादुरका बुबा डम्बरबहादुर र आमा तुलसीको सपना नै पुरा हुन्छ । बिदेशवाट भाई फर्के पछि भाईले ल्याउने केही पैसाले भाइ बुहारीको राम्रो भबिष्य हर्ेर्ने दिदी पेशाको सपना पनि अधुरै रहयो । ज्ञानबहादुरकी श्रीमति कुमारीको त सपना मात्रै हैन जीवन नै भताभुंग भएको छ । भाई यामबहादुर र बहिनी रमिलाले मनमा सजाएका तस्वीरहरु पनि गर्भमा नै तुहिएकाछन् ।

सरकारी उदासिनता

यतिखेर बिदेशिएका नेपालीहरुले पठाउने रेमिट्यान्सको भरमा चलिरहेको देशको अर्थतन्त्र चलिरहेको छ । अर्थतन्त्र उकास्न कम्मर कसेको बताउने सरकार ज्ञानबहादुरहरुको मृत्यु वा हत्या प्रति जिम्मेवार बनेकेा छैन । त्रिभुवन विमानस्थल अध्यागमन शाखाको तथ्यांक अनुसार धन कमाउने आशामा दैनिक रुपमा बिदेशिनेको संख्या ५ सयको भन्दा बढी छ भने मासिक रुपमा बाकसमा प्याक भएर फर्किनको संख्या झण्डै ६० छ । यो संख्या दिनानुदिन बढिरहेको अवस्थामा सरकारले केही गर्न सकेको छैन । बिदेशमा पुगेर काम नपाएर छट्पटिएका नेपालीको घाउमा मलम लगाउन नसकेको सरकारले बिदेशमा जुनसुकै तवरले मरेको नेपालीको लास नेपाल भित्र्याउनलाई पनि गर्नुपर्ने सहयोग गरेको छैन । ज्ञानबहादुरको लास नेपाल ल्याउन पनि परिवारले नै बढी मेहनत गर्नु गर्यो । किन मरिरहेकाछन् नेपालीहरु बिदेशी भूमिमा, अझ बढी मात्रामा खाडी मुलुकहरुमा नेपाली किन मरिरहेकाछन् भन्ने बिषयमा नेपाल सरकारले उच्च स्तरवाट नै अध्ययन अनुसन्धान नगर्ने हो भने बिदेशिएका नेपालीहरु काठको बाकसमा र्फकने संख्या लगातार बढ्नेछ, बढि नै रहनेछ ।